Chùm 2 bài “Báo chí thời đại công nghệ 4.0” sẽ làm rõ những cơ hội và thách thức của báo chí hiện nay cũng như cách thức báo chí thế giới thích ứng với những thay đổi trong kỷ nguyên số.
Bài 1- “Phép thử” từ làn sóng chuyển đổi số
Cùng với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực truyền thông, đặc biệt là AI tạo sinh, nghề báo đang bước sang giai đoạn chuyển đổi số mới, tác động đến mọi mặt từ nội dung đến thương hiệu, đạo đức, kinh doanh và thói quen lao động. Có thể nói công nghệ hiện đại và hướng phát triển của báo chí cũng như của các nền tảng số hiện nay là “phép thử” lớn đối với người làm báo và các nhà quản lý báo chí, đặt ra hai thách thức lớn – đó là ứng dụng chuyển đổi số để cạnh tranh với đối thủ, giữ chân độc giả và vấn nạn tin giả.
Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ AI, đặc biệt là AI tạo sinh, đã đưa báo chí bước vào kỷ nguyên hoàn toàn mới. Báo chí sắp chứng kiến cuộc đua làm chủ các thuật toán và công cụ AI có khả năng sáng tạo nội dung. CEO tập đoàn truyền thông Axel Springer SE, nhà báo Đức Mathias Doepfner nhận định các chatbot như ChatGPT là một “cuộc cách mạng” đối với ngành báo chí. Giám đốc dự án Journalism AI tại Đại học kinh tế London, ông Charlie Beckett khẳng định: “Không còn nghi ngờ gì nữa, AI tạo sinh là tác nhân thay đổi cuộc chơi và sẽ tác động lớn đến cả người làm báo và độc giả”. Ông cũng bày tỏ tin tưởng rằng AI tạo sinh sẽ tác động đến ngành báo tương tự như làn sóng chuyển đổi số đầu tiên, đồng thời nhấn mạnh “cần tận dụng công nghệ này giúp ích cho công việc của nhà báo”.
Thực tế cho thấy tin tức do AI tạo ra mang lại nhiều lợi ích tiềm năng cho các nhà báo và công ty truyền thông. AI có thể tạo ra tin tức một cách nhanh chóng và hiệu quả, đặc biệt quan trọng trong các tình huống tin tức “nóng”. AI có thể tự động hóa một số công việc của nhà báo truyền thống, như phân tích dữ liệu và kiểm tra thực tế, nhờ đó giải phóng các nhà báo để tập trung vào các nhiệm vụ quan trọng khác như phỏng vấn hoặc viết bài phân tích. Tin tức do AI tạo ra có thể được sản xuất với chi phí thấp hơn so với nội dung tin tức truyền thống vì cần ít thời gian và tài nguyên hơn. Điều này có thể đặc biệt quan trọng đối với các công ty truyền thông nhỏ hoặc những công ty hoạt động với ngân sách eo hẹp. Với AI, nội dung tin tức có thể nhanh chóng được chuyển thể sang nhiều ngôn ngữ và cho nhiều nền tảng khác nhau, giúp các công ty truyền thông tiếp cận khán giả mới và mở rộng dấu ấn toàn cầu của họ. Hơn thế, AI có thể phân tích cách hành xử và những sở thích của người dùng để cung cấp các quảng cáo mục tiêu và tối ưu hóa quảng cáo, tăng thu nhập cho tờ báo. Nhìn chung, tin tức do AI tạo ra có thể giúp hợp lý hóa quy trình tạo tin tức, đồng thời cải thiện chất lượng và tốc độ của nội dung tin tức. Dù có thể không thay thế các nhà báo con người, nhưng đây có thể là một công cụ mạnh mẽ để hỗ trợ công việc và làm cho hoạt động báo chí hiệu quả hơn.
Cùng với quá trình số hóa đang diễn ra như vũ bão, xu hướng đọc của độc giả trong thời đại số cũng đang thay đổi mạnh mẽ. Báo cáo do Viện nghiên cứu Báo chí Reuters thuộc Đại học Oxford công bố mới đây cho thấy giới trẻ ngày càng có xu hướng thích đọc tin tức qua mạng xã hội thay vì các loại hình thông tin truyền thống. Theo báo cáo, tỷ lệ người trên toàn cầu xem tin tức thông qua trang web hoặc ứng dụng đã giảm 10 điểm phần trăm kể từ năm 2018 và các nhóm trẻ tuổi có xu hướng thích đọc tin tức qua mạng xã hội, công cụ tìm kiếm hoặc công cụ tổng hợp tin tức trên thiết bị di động. TikTok là mạng xã hội phát triển nhanh nhất và được tới 20% người dùng từ 18 – 24 tuổi sử dụng để xem tin tức. Theo Giám đốc Viện nghiên cứu báo chí Reuters, Rasmus Nielsen, khó có thể hy vọng thế hệ ra đời sau năm 2000 quan tâm đến các trang web kiểu cũ, hay tin tức trên đài phát thanh và báo giấy, bởi đơn giản những phương tiện truyền thông này đã trở nên lạc hậu. Ngay cả ở Nhật Bản, nơi đa phần dân số già vẫn thích đọc báo giấy truyền thống, số lượng độc giả báo giấy và khán giả theo dõi truyền hình đang giảm dần theo thời gian, đòi hỏi các đơn vị báo chí tại Nhật Bản phải đẩy mạnh việc chuyển đổi số để thích ứng với kỷ nguyên mới.
Trước những thay đổi về nhiều mặt trong lĩnh vực báo chí, ông Alex Connock, tác giả cuốn “Quản lý truyền thông và trí tuệ nhân tạo”, khẳng định việc làm chủ được các công cụ AI hay không sẽ là yếu tố quyết định sự thành – bại của các công ty truyền thông trong những năm tới. Tuy nhiên, đây cũng là tiền đề cho nguy cơ thứ hai đe dọa nền báo chí hiện đại – đó là vấn nạn tin giả.
Nguồn: baotintuc.vn
